اسلایدر

ماجرای عجیبی که شرح آن در پی می آید، مربوط است به ماجرای کشف بیش از 100 پیکر شهید که همگی سالم و دست نخورده در سرداب حرم این امامزاده در تابوت های جداگانه روی هم قرار گرفته و همچنان در این سرداب، موجود است اما درِ آن، به دستور مرحوم آیت الله سید شهاب الدین مرعشی نجفی، به روی همگان بسته شده است.


ایوان صفا

در ورودی حرم حضرت سلطانعلی بن امام محمدباقر(ع)، ایوانی قرار دارد که به ایوان صفا مشهور است. بعد از ورود به ایوان صفا در سمت راست پله ها، سردابی به عمق سه و نیم متر وجود دارد که طول آن شش متر و عرض آن سه متر است.
ماجرا از این قرار است که در سال 1313 هجری، "اعتضاد الدوله" فرماندار قم به مشهد اردهال کاشان آمد و فرمان داد تا روی سرداب را بشکافند. او شخصاً داخل سرداب شد و حدود یکصد تابوت را در آنجا دید که در هر یک، پیکری سالم و از هم متلاشی نشده در حالی که لباس به تن دارند و روی گونه های بعضی از آنها، خون خشکیده دیده می شود که احتمال داد این پیکرها متعلق به یاران شهید حضرت علی بن محمد باقر(ع) باشد.
ماجرای این کشف، پس از چندی در میان مردم مشهور شد و حس کنجکاوی اهل تحقیق را برانگیخت که از جمله افرادی که درباره این موضوع شگفت انگیز که بظاهر با توجیهات علمی ناسازگار است، حساس شدند آیت الله سید شهاب الدین مرعشی نجفی(ره) از مراجع عظام تقلید بود.
ایشان در سال 1341 هجری شمسی، دعوت اهل محل را برای مسافرت به مشهد اردهال پذیرفت و به نیت تأمین موتور برق برای حرم که تا آن زمان از برق محروم بود، به این منطقه رفت و پس از اقامت چند روزه، برای مشاهده سرداب از نزدیک، اقدام کرد.


بنر نصب شده روی دیوار سرداب حرم مطهر

ایشان نیمه شب دستور دادند خادمان حرم، گوشه ای از سطح ایوان صفا را شکافته و دریچه ای به سردابه باز کنند؛ پس از تهویه مصنوعی هوای داخل سرداب، یکی از جوانان محلی که گفته می شود هنوز در قید حیات است، داوطلب و پیشقدم شد و چراغی در دست گرفت و با کمک چند نفر از معتمدان و مؤمنان، داخل سرداب شد و پس از کسب اطمینان، آیت الله مرعشی(ره) به کمک وی، از خاکریز کنار سرداب به داخل رفت و وارد محوطه بزرگی در زیر این آستان مقدس شد.
این مرجع عالیقدر پس از خروج از سرداب، ماجرا را این گونه نقل کرد: «در جانب شرقی سرداب، متجاوز از یکصد تابوت به اندازه های مختلف بلند و کوتاه و رنگ های متفاوت زرد و سیاه، در سه ردیف، روی یکدیگر گذاشته شده است که قسمتی از تخت های چند تابوت شکسته شده است و درون هر یک، جسدی در لباس، با سر و صورت باز و مو های ژولیده نمودار است.»
ایشان که از برجسته ترین متخصصان علم تاریخ و انساب بودند، از پوسیده نشدن تابوت ها و سالم ماندن این اجساد، اظهار تعجب و اعلام کردند که این پیکرهای مطهر، مربوط به یاران شهید حضرت علی بن باقر(ع) است.
اما ماجرا از آن قرار است که مردم منطقه فین کاشان، در سال 113 هجری، قاصدی را به نام "عامر بن ناصر فینی" به مدینه نزد امام محمد باقر(ع) فرستادند و از آن امام، درخواست تعیین مرجعی برای شیعیان این منطقه کردند. امام(ع)، فرزند خود سلطان علی، برادر امام جعفر صادق(ع) را رهسپار ایران و شهر کاشان کردند. امامزاده علی بن محمد (ع) که در سال 113 هجری به کاشان رسید در محله "فین بزرگ" ساکن شد اما تابستان ها به دلیل شدت گرمای هوا، به منطقه اردهال می‌رفت. چند سالی اوضاع بدین صورت بود تا اینکه امامزاده سلطانعلی(ع)، از نفوذ زیادی در بین مردم برخوردار گشت و این باعث ترس حاکم اردهال که "زرین کفش بارِکَرَسفی" نام داشت شد. وی سپاهی را برای قتل حضرت سلطان علی به منطقه فرستاد و آن حضرت، سرانجام در یک جنگ نابرابر که 13 روز طول کشید، در روز 27 جمادی الثانی سال 116 هجری قمری، همراه یارانش در منطقه اردهال به شهادت رسید و دشمنان، سر او را از تن جدا کرده و برای حاکم وقت منطقه قزوین که از سوی خلیفه عباسی به این منصب گماشته شده بود، ارسال و پیکرش در همان نقطه ای که خود، از مدت ها پیش، وصیت کرده بود به خاک سپرده شد.
در کتاب "مدارک معتبره بر مشهد حضرت سلطانعلی بن امام محمد باقر(ع)" اثر آیت الله حاج رضا مدنی کاشانی به نقل از شیخ ابو سعید آمده است که از هنگام شهادت این امامزاده تا سال 116 هجری قمری، در روز 27 جمادی الثانی هر سال، از زیر همه سنگ ها در منطقه اردهال، آوای ناله و گریه شنیده می شد و این چیزی بود که تمامی مردم آن را می شنیدند و به آن شهادت می دادند.

شهادت گاه حضرت علی بن محمد(ع)

در بخش دیگری از همین کتاب آمده است که "محمد طاهر بن بهروز" و "سعید بن جلال الدین" که از شیعیان آن منطقه بودند پس از این واقعه، ده ها تن از شهدای این نبرد را با لباس های خونین در حوالی آن حضرت، دفن کردند و به وصیت خود او، در خیمه گاه شهدا، حفره ای ایجاد کردند و برای آن روزنه ای گذاشتند و برخی از شهدا را در آن حفره دفن کردند.
مردم "فین" و "نَشَلج"، پس از شنیدن خبر شهادت آن حضرت و یارانش، سراسیمه به طرف اردهال حرکت می‌کنند ولی زمانی می‌رسند که حضرت به شهادت رسیده است. آنها پیکر پاره پاره و بی سرِ آن حضرت را در یک قالی می‌پیچند و در نهر آبی که در آن نزدیکی است، شست‌وشو می‌دهند و دفن می‌کنند. از آن زمان تاکنون، همه ساله در دومین جمعه مهر ماه و با حضور هزاران نفر از مردم فین و کاشان، آیین سنتی مذهبی قالیشویان برگزار می‌شود.
چوب‌هایی که افراد در این مراسم به دست می‌گیرند دو روایت دارد: نخست اینکه این کار، نوعی الگوبرداری از چوبه های اجداد آنهاست که برای شستن قالی آغشته به خون امامزاده علی بن محمدباقر(ع) در نهر آب مشهد اردهال به کار رفت، و دوم اینکه افراد آنها را به نشانه خشم و خونخواهی از دشمنان اهل بیت(ع) به دست می‌گیرند.
کارشناسان معتقدند که ماجرای فراز و فرود زندگی و سفر این امامزاده که با جزئیات دقیق در تاریخ ذکر شده است، به قدری کشش دارد که می توان از آن چند فیلمنامه استخراج کرد اما متأسفانه تا کنون هیچ اقدامی در راستای شناساندن و معرفی این بزرگوار به مردم انجام نشده است.

 آئین سنتی و مذهبی قالیشویان که همه ساله در دومین جمعه مهرماه در مشهد اردهال در 42 کیلومتری غرب کاشان برگزار می‌شود تنها آئین مذهبی اسلامی است که به تقویم خورشیدی و هم به قمری برپا می‌شود.

البته شهادت آن حضرت به سال قمری 27 جمادی الثانی میباشد که علاقمندان به آنحضرت در این روز را هم به عزاداری مشغول میشوند

«مقام معظم رهبری:  من به همه امامزادگان علاقة خاصی دارم حضرت علی ابن باقر (ع) که جای خود دارد»

زندگینامه ی مختصر حضرت سلطانعلی بن امام محمّد باقر (علیه السّلام)

سال 113 هجری قمری و در اوج خفقان حکومت بنی امیّه سلاسه ی امام محمّد باقر (ع) که علی نام داشت با دعوت اهالی منطقه ی چهل حصاران «کاشان امروزی» و فین به آن دیار نزول اجلال کرد تا شیعیان را مراد دل و خضر راه باشد . او فرزند بلافصل امام باقر (ع) و برادر امام صادق و پدر خانم امام موسی بن جعفر (ع) بود و در مدت اقامت خود از جانب دو امام مأمور به تبلیغ معارف اسلام بود . سنّ شریفش را تقریباً هنگام ورود به ایران مرکزی 30 سال ذکر کرده اند .

استقبال با شکوه مشتاقان در مسیر راه آن حضرت یاد آور استقبال مردم مدینه از پیامبر گرامی اسلام(ص) بود که پیش کش بیش از نیمی از دشت سر سبز خوابق «روستای خاوه ی اردهال » به پای آن حضرت گواه این مدّعاست :

       سـر ارادت مــا و آستان حـضــرت دوست           که هـر چه بر سر ما می رود ارادت اوست

      نثارروی تو هر برگ گل که در چمن است           فدای قدّ تو هر سرو بن که بر لب جوست

 سه سال در منطقه ی کاشان و فین به تبلیغ معارف اسلام پرداخت و فصل تابستان که هوای کویر گرم و طاقت فرسا بود به روستای خاوه ی اردهال کوچ می کردند و مهمان اهل آن دیار بودند . نماز جمعه را در محلّی به نام مصلّا اقامه می کردندکه میعادگاه عاشقانی بود که از ولایات جاسب ،قم،اردهال،فین وچهل حصاران می آمدند.

تا اینکه بالاخره شب سیرتان فروغ خورشیدش رابرنتافتندوبه خاموشی اش توطئه چیدند. در  27 جمادی الثّانی سال 116 هجری قمری که مصادف با اوائل مهرماه بودعمّال بنی امیّه اطراف خیمه گاه آن حضرت را محاصره کردندو جنگی نابرابر آغاز شد که بنابر اقوال ، 13 روز به طول انجامیدودر این حماسه که به واقع تکرار واقعه ی کربلا بود مردان روستای خاوه ی اردهال ازجان مایه گذاشتند ودر رکاب عشق ، شهیدان زیادی تقدیم کردند. ازروستاهای همجوار هم تک تک آمدندوبه شهادت رسیدند . امّا عاقبت آن بزرگوارغریبانه در«درّه ی ازناوه»در حال سجده ی نماز وصال چونان جدّ غریبش حسین (ع) ، سر از بدنش جدا شدو به شهادت رسید. در توصیف مقام این دیار که به اردهال مشهور است (سابق بر این «اردهار»نام داشته) امام رضا(ع) به موسی بن خزرج فرمودند: نعِمَ المُوِضَع وَراردَهارْ،خوب مکانی است اردهار(نقل از کتاب تاریخ قم)

اهالی فین که به علت مسافت طولانی و تأخیر قاصد ، دیر به مشهد رسیدند وقتی آمدند که پیکر شهیدان و آقایشان، حضرت سلطانعلی، چون شقایق های پرپر بر خاک افتاده بود . همراه با              باقی ماندگان از اهالی خاوه ی اردهال پیکر را به خاک سپردند و پیکر مولایشان را در قطعه ی قالی پیچیدند و از قتلگاه به خیمه گاه آن حضرت آوردند و بنا بر وصیّت آن بزرگوار به خاک سپردند و این تشییع جنازه رسم هر ساله شد که در جمعه ی دوم پاییز که به جمعة قالیشویان معروف شده عاشقان آن حضرت از گوشه و کنار جمع می شوند و به سوگواری می پردازند . اهالی فین کاشان چوب به دست (که نشانه ی سلاح برای دفاع از آقا (ع)بوده ) همراه با اهالی روستای خاوه ی اردهال یک تخته قالی از قالیهای حرم را  طیّ مراسمی با شکوه به طرف زیارت شاهزاده حسین که بنا بر اقوال یکی از برادران آن حضرت است می برند و با اشک چشم شستشو می دهند و به حرم آقا بر    می گردانند تا بیعت خود را با ولایت و دفاع از حریم اهلبیت (ع) تجدید کنند .

با وجودی که این حضرت یکی از چهار امام مزاده ی بلافصل و دارای تاریخ مستند در ایران است و فضائل و کرامات بسیاری از او سرزده است  اما به علّت قرار گرفتن زیارتش در مسیری که شاهراه نیست و از دیدگاه علمی و تحقیقی هم کاری بایسته و شایستة آن حضرت انجام نشده است ، ناشناخته مانده است . در فضیلتش بس که امام صادق (ع) می فرمایند :

هرکس برادرم حضرت سلطانعلی (ع) را در اردهال زیارت کند مانند کسی است که جدّم حسین (ع)  را در کربلا زیارت کرده باشد .

بر اهل علم و تحقیق و قلم و شعر لازم است که در این مهم بکوشند تا حق بزرگواری این عزیز خداوند      ادا شود.

  در حال حاضر مدفن این امام زاده در مشهد اردهال کاشان میعادگاه عاشقان اهلبیت (ع) است

در بین مردم منطقه اردهال، مشهور است که مقام معظم رهبری تا کنون چند بار دور از چشم مردم به زیارت حرم سلطان علی بن محمدباقر(ع) رفته اند. ایشان در عبارتی خطاب به تولیت این آستان مقدس که در بنرهای نصب شده اطراف حرم نیز به چشم می آید، خاطرنشان کرده بودند: «من به تمام امامزاده ها علاقه مندم؛ حضرت سلطانعلی که جای خود دارد.»
اکنون مزار آن بزرگوار، به قدری محل اعتماد علماست و آن قدر از آن کرامت ها دیده شده که احدی جرأت تشکیک در آن را نکرده تا جایی که برخی مورخان ادعا کرده اند که در میان مزارات امامزادگان ایران، تنها مزار ایشان، حضرت معصومه(ع) و حضرت احمد بن موسی شاهچراغ(ع) است که می توان بطور صد در صد، صحت آن را به لحاظ تاریخی و اسناد نسبی تأیید کرد.

منابع و مأخد:

شعیه نیوز-

حماسه تاریخی مشهد اردهال نوشته دکتر مجیدزجاجی                             شرح زندگانی حضرت سلطانعلی ابن محمد باقر (ع)  مولف : حضرت آیت ا... ملا عبدالرسول مدنی کاشانی        انتشارات مرسل 03614454513

نمونه ای از اشعار سروده شده در مدح و منقبت حضرت سلطانعلی ابن محمد باقر (ع)

حدیث غربت

حــریم حــضرت سلطانعلی صـفادارد                                        نــسیــم تـربـت او عطـر کـربــلا دارد

 بـه پایبوسش اگـــر با نــیاز روی آری                                     خـــدا بـه عــزت او حــاجتـت روا دارد

گشوده بر قدم زائـــران خود آغــوش                                       چــقــدر عـاشــق دیـــدار آشـنـا دارد

ز بارگاه تو یا سیدی (جَعَـلْـتُ فـِــداکْ)                                     کـجا روم که دلم کــار با شـمــا دارد

 حدیث غربت تو در دل زمان جاریست                                      هـنــوز جــلــوه به قالی و چوبها دارد

به آب دیـده بــشوییم گـر دقـالـی را                                       که هر چه دارد از آن قطعه بوریا دارد

بسان چشمة فین اهل خاوه می گریند                                    حـسـاب گــریة مــا را فقــط خدا دارد

به کـــربلای عــلــی بن باقر از سر درد                                    «کمیل» ، نـای دلــم شـور نـیـنـوا دارد

                                                           محمود شریفی «کمیل»